Udokumentowana historia Bełchatowa i najbliższych majętności wokół niego sięga roku 1391, kiedy tereny te stały się własnością rodu Grzymalitów herbu Topór, od roku 1405 mianującemu się „Bełchaccy” . Z końcem XVI wieku z powodu braku bezpośrednich następców Bełchatów staje się własnością Domu Kowalewskich herbu Prus III – spadkobierców z linii bocznej. W roku 1617 Mikołaj i Zofia z Bykowskich Kowalewscy, aby zapobiec inwazji innowierców z Czech i Śląska, a także by podnieść rangę Bełchatowa budują kościół i klasztor, w którym osiedlają się franciszkanie. Jednakże w pierwszym ćwierćwieczu XVIII stulecia, również z powodu braku dziedzica, włości bełchatowskie przeszły w posiadanie rodziny Rychłowskich- herbu Nałęcz. Powstało dominium Rychłowskich, które zostało zapoczątkowane nadaniem w 1698 roku przez króla Augusta II Sasa przywileju dożywotniego użytkowania dóbr królewskich na tym terenie;całą wieś udało się scalić dopiero w roku 1715. Prawa miejskie dla Bełchatowa wyjednał od króla Augusta III Sasa w roku 1743 Franciszek Rychłowski- społecznik i reformator, który zmarł 1782 roku. Po II rozbiorze Polski „ziemia bełchatowska” została włączona do Prus Południowych i cała okolica zaczęła podupadać. Na początku XIX w. tereny te weszły w posiadanie szlacheckiego rodu Kaczkowskich herbu Świnka, którzy dzięki przemysłowi sukienniczemu zdołali podźwignąć miasto. Po powstaniu styczniowym w roku 1863 Kaczkowskim, którzy aktywnie wspierali powstańców, został skonfiskowany cały majątek, który należał potem kolejno do Ernesta Ludendorfa i Reinholda Spillera. W roku 1870 na skutek dalszych represji Bełchatów utracił prawa miejskie. Podczas I wojny światowej przez teren ziemi bełchatowskiej kilkakrotnie przebiegała linia frontu, przez co wiele budynków uległo zniszczeniu, a handel niemalże ustał. Po odparciu wojsk rosyjskich cały teren znalazł się pod okupacją wojsk austro- węgierskich. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Bełchatów w grudniu 1924 r., odzyskał status miejski.
W wojnie obronnej w 1939r. ziemia bełchatowska odegrała znaczącą rolę jako rejon koncentracji wojsk polskich oraz ośrodek ich zaopatrzenia, gdyż niedaleko Bełchatowa ciągnęła się linia obronna z umocnieniami. 6 września oddziały Wehrmachtu zajęły Bełchatów. Cały obszar został włączony do tzw. Kraju Warty i poddany intensywnej akcji germanizacyjnej. Już od grudnia 1939r. na terenie Bełchatowa funkcjonowało getto, w którym w 1942 r. przebywało ponad 5,5 tys. Żydów, a w czerwcu 1943r. „Bełchatów” został przemianowany na „Belhental”. Okupacja hitlerowska zakończyła się na ziemi bełchatowskiej 19 stycznia 1945 roku.