Centrum Bibilioteczno – Kulturalne Powiatu Kętrzyńskiego zaprasza na wystawę „Cmentarze i mogiły wojenne z okresu I wojny światowej na terenie powiatu kętrzyńskiego”.
Otwarcie wystawy nastąpi w piątek 8 listopada o godz. 16.00 w sali budynku Centrum przy ul. Pocztowej 13. Wystawę oglądać będzie można w dni powszednie przez cały miesiąc w godzinach 8.00 – 16.00.
„Cmentarze wiele mówią o przeszłości. Kto chce się dowiedzieć czegoś o historii, musi zacząć od cmentarzy” – to cytat z książki „Polninken, czyli historia niemieckiej miłości”, którą napisał Arno Surminski, niemiecki pisarz pochodzący z Jegławek (gm. Srokowo).
W kolejną rocznicę zakończenia I wojny światowej i związanej z tym faktem odzyskania niepodległości przez Polskę – choć powiat kętrzyński pozostał w granicach Niemiec do 1945r., stąd brak tradycji niepodległościowej – Centrum przygotowało wystawę, która pokazuje udział Polaków w walkach w obu zaborczych armiach. Ich dowodem są mogiły.
Na terenie powiatu kętrzyńskiego znajduje się 6 cmentarzy wojennych z okresu I wojny światowej w następujących miejscowościach: Kętrzyn, Parcz, Górki, Kałki i dwa w Skandławkach. W wielu innych miejscach znajdują się mogiły, głównie na cmentarzach, np. Srokowo, Marszałki, Bajory Wielkie, Pieczarki oraz pomniki poświęcone wszystkim poległych z danej miejscowości, np. Siniec, Szczeciniak, Bobrowo, Prosna.
Cmentarze – to szacunek dla historii ale i świadectwo naszej kultury. Jako gospodarze tej ziemi powinniśmy pamiętać i otaczać szacunkiem tych, którzy historię naszej małej ojczyzny tworzyli przed nami i zostawili nam w spadku wszystko to, co składa się na krajobraz kulturowy. Jest to naszym moralnym obowiązkiem. Przemawiają za tym racje chrześcijańskie, kulturalne i wychowawcze, czego przykładem jest uroczyste przekazywanie „w adopcję”, czyli opiekę wojennych cmentarzy uczniom szkół leżących najbliżej miejsca lokalizacji (np. cmentarz w Kętrzynie, czy Górkach (gm. Barciany), gdzie co roku w październiku poszczególne klasy szkoły podstawowej w Mołtajnach – po ekumenicznych modlitwach – przekazują w opiekę nad tym odnowionym w 2010 roku cmentarzem). Pięć cmentarzy zostało kilka lat temu odnowionych i uporządkowanych. Pozostał tylko jeden cmentarz wojenny w Skandławkach (gm. Srokowo), który został całkowicie zniszczony w 1976r. W najbliższym czasie, z udziałem uczniów ze szkoły podstawowej w Srokowie, teren zostanie uporządkowany i oznaczony tablicą informacyjną.
Porządkowanie i odnawianie starych cmentarzy jest inicjatywą i zasługą członków lokalnych stowarzyszeń działających na terenie powiatu kętrzyńskiego, przede wszystkim Towarzystwo Miłośników Ziemi Kętrzyńskiej im. Zofii Licharewej, które podjęło się uporządkowania wszystkich cmentarzy wojennych oraz Stowarzyszenie „Blusztyn”, które rokrocznie przeprowadza duże akcje porządkowania poszczególnych cmentarzy na terenie gminy Srokowo, a także w pozostałych gminach powiatu kętrzyńskiego.
Kiedy w sierpniu 1914r. wybuchła I wojna światowa, na tereny ówczesnych Prus Wschodnich uderzyły dwie armie rosyjskie – pierwsza od południa pod dowództwem gen. G. Samsonowa, druga od północnego-wschodu pod dowództwem gen. P. Rennenkampfa. Żołnierze tej drugiej armii (zgrupowanie Armii Niemen) posuwając się w kierunku zachodnim, dnia 23 sierpnia zajęli Rastenburg/Ketrzyn, okupując miasto przez 10 dni, do 1 września 1914r. Następnego dnia, w obliczu ofensywy wojsk niemieckich pod dowództwem gen. P. Hindenburga i E. Ludendorfa, wojska rosyjskie rozpoczęły odwrót na północ w kierunku Srokowa. Walki i potyczki toczyły się w dniach 6-10 września w rejonie wsi Skandławki, Marszałki, Kałki, Górki oraz Srokowa. W wyniku zwycięstwa wojsk niemieckich, udanej operacji nad jeziorami mazurskimi (okolice Giżycka, Węgorzewa – październik-grudzień) i operacji zimowej 1914/1915, front przesunął się na tereny Suwalszczyzny (walki w okolicach Hańczy, Bakałarzewa i Suwałk – styczeń 1915r.). Śladami tych walk są zaprezentowane na wystawie cmentarze i mogiły wojenne.
Tekst: Tadeusz Korowaj – Dyrektor Centrum Biblioteczno – Kulturalnego w Kętrzynie
